قرارداد هوشمند یک قرارداد خودکار برنامه‌نویسی‌شده بر روی بلاکچین است که با تحقق شرایطی خاص اجرا می‌شود.
همه تراکنش های موجود بر روی این شبکه قابل ردیابی و برگشت‌ناپذیر و غیرمتمرکزند. یعنی قراردادهای هوشمند همه تعاملات، به صورت ناشناس و بدون نیاز به یک مقام مرکزی انجام می‌شود.
در حالی که فنآوری بلاکچین در درجه اول به عنوان پایه و اساس بیت‌کوین تصور می شود، همینک بسیار فراتر از زمینه‌سازی برای یک ارز مجازی تکامل یافته است.
قراردادهای هوشمند به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و توکن‌های غیرمتمرکز بسازند.
این توکن‌ها در چندین مورد ازجمله ابزارهای مالی جدید گرفته تا تدارکات و تجربیات بازی استفاده می‌شوند، و مانند هر دادوستد دیگری بر روی فنآوری بلاکچین ذخیره می شوند. هنگامی که یک برنامه قرارداد هوشمند به بلاکچین افزوده می شود، به‌طورکلی سازنده، نه می تواند آن معکوس کند و نه تغییر دهد- هرچند موارد استثناهایی وجود دارد ولی این این مساله کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که آنها را نه می توان سانسور کرد و یا از بین برد.
قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌‌کنند؟
برنامه‌های بناشده بر قراردادهای هوشمند که اغلب به عنوان «برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز» یا “dapps” از آنها یاد می‌شود، شامل امور مالی غیرمتمرکز یا فنآوری دیفای هستند و تحول صنعت بانک‌داری را هدف گرفته‌اند.
برنامه های موجود در حوزه دیفای اجازه می‌دهد دارندگان رمز ارز امکان انجام معاملات پیچیده مالی برای دریافت وام یا امور بیمه را – بدون دخالت سیستم بانکی یا هر نوع موسسه مالی دیگری و از هر نقطه از جهان داشته باشند.
در حال حاضر Ethereum –اتریوم- محبوب‌ترین پلتفرم قرارداد هوشمند است، اما بسیاری دیگر از رمزارزهای بلاک‌چینی از جمله EOS، نئو، تزوس، ترون، پولکادوت، و آلگوراند نیز می توانند آنها را اجرا کنند.
هر کسی می‌تواند در بلاکچین یک قرارداد هوشمند ایجاد کرد. کدهای قرارداد هوشمند شفاف و قابل رهگیری است- به‌این‌معناکه هر طرف می تواند دقیقا ببیند که وقتی بنابر قرارداد هوشمند دارایی دیجیتالی را دریافت می کند، از چه منطقی دنباله‌روی می‌کند.
قراردادهای هوشمند به انواع زبان های برنامه نویسی مانند سالیدیتی، وب اسمبلی و مایکسون نوشته می شوند. در شبکه Ethereum، کد هر قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین ذخیره می‌شود و به هر طرف اجازه می‌دهد کد قرارداد و حالت فعلی را بررسی کند تا عملکرد آن را تأیید کند.
هر رایانه یا به اصطلاح گره در شبکه بلاکچین، یک کپی از همه‌ی قراردادهای هوشمند موجود، حالت فعلی‌اش در بلاکچین و داده‌های تراکنش را ذخیره می‌کند.
هنگامی‌که قراردادی هوشمند از یک کاربر وجوهی دریافت می‌کند، کد آن از سوی تمام گره‌های شبکه اجرا می شود تا اجماعی درباره نتیجه و چرخه ارزش آن حاصل شود. این روندی‌است‌که به قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهد تا بدون هیچ مقام مرکزی به طور امن اجرا شوند، حتی زمانی که کاربران در حال انجام معاملات مالی پیچیده با نهادی ناشناخته هستند.
برای اجرای یک قرارداد هوشمند در شبکه Ethereum، شما به‌طورکلی مجبورید هزینه‌ای به نام گس فی یا هزینه انجام تراکنش را بپردازید که برای نگهداری شبکه بلاکچین هزینه می‌شود.